Τι είναι το έλκος του στομάχου;
Είναι μια πληγή στην εσωτερική επιφάνεια του στομάχου. Η πληγή αυτή διαβρώνει το τοίχωμα είτε επιφανειακά είτε βαθύτερα.
Ποια η διαφορά του από το πεπτικό έλκος;
Το έλκος του στομάχου είναι μια υποκατηγορία του πεπτικού έλκους. Το πεπτικό έλκος περιλαμβάνει: 1)το έλκος του στομάχου (γαστρικό έλκος) και 2) το έλκος του δωδεκαδάκτυλου. Το δωδεκαδάκτυλο είναι η συνέχεια του στομάχου και αποτελεί το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου.
Τι προκαλεί το έλκος στο στομάχι;
Τα έλκη του στομάχου δεν οφείλονται απαραίτητα σε έναν και μόνο παράγοντα. Αιτίες εμφάνισης έλκους είναι:
- Η λοίμωξη με το βακτήριο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori). Είναι η συχνότερη αιτία που προκαλεί το έλκος στο στομάχι.(Φωτο. Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού)
- Η μακροχρόνια χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη, η δικλοφενάκη η ιβουπροφαίνη κ.α. είναι επίσης μια από τις αιτίες που προκαλούν βλάβες με την μορφή έλκους (πληγής) στον βλεννογόνο του στομάχου.
- Η περίσσεια του οξέος (υπερέκκριση) στο στομάχι, η οποία μπορεί να είναι κληρονομική, ή να σχετίζεται με τον τρόπο ζωής (άγχος, κάπνισμα) αλλά και ορισμένες τροφές (πικάντικα).
- Ορισμένοι τύποι καρκίνων στο στομάχι μπορεί να εκδηλωθούν με την μορφή ενός έλκους. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος για τον οποίο ο ενδοσκόπος λαμβάνει πάντα βιοψίες από ένα έλκος στομάχου.
- Το σύνδρομο Zollinger-Ellison, μια σπάνια ασθένεια κατά την οποία παράγονται υπερβολικές ποσότητες γαστρικών οξέων που δρουν διαβρωτικά στον βλεννογόνο.
Συμπτώματα
Τα κυριότερα συμπτώματα είναι τα εξής:
- Ο πόνος ή και ένα αίσθημα γλυκού καψίματος (καούρας) κάτω από το στέρνο (ξιφοειδής απόφυση) στο άνω μέσο τμήμα της κοιλιάς. Ο πόνος συχνά γίνεται χειρότερος μετά από το φαγητό (1-3 ώρες), σε αντίθεση με το έλκος του δωδεκαδακτύλου που μπορεί προσωρινά να βελτιωθεί με την λήψη φαγητού αλλά χειροτερεύει κατά τη διάρκεια της νύκτας ή γενικότερα στη φάση της νηστείας.
- Η ανορεξία και η απώλεια βάρους, η ναυτία, οι έμετοι, τα δυσπεπτικά ενοχλήματα και ο μετεωρισμός (φουσκωμα), είναι επίσης μερικά από τα συμπτώματα με τα οποία μπορεί να εμφανισθεί το έλκος στο στομάχι.
Πώς γίνεται η διάγνωση του έλκους του στομάχου;
Ο γιατρός υποψιάζεται και προσανατολίζεται στην διάγνωση του έλκους, βασιζόμενος στις πολύτιμες πληροφορίες που παίρνει από το ιστορικό και την κλινική εξέταση του ασθενούς. Αυτό όμως που θα βάλει την τελική διάγνωση είναι η γαστροσκόπηση και η λήψη βιοψιών. Ειδικά για το στομάχι, κατά την διάρκεια της γαστροσκόπησης, η λήψη βιοψίας τόσο από την περιφέρεια του έλκους όσο και από τον πυθμένα του, είναι πάντα απαραίτητη προκειμένου να αποκλεισθεί το, ευτυχώς σπάνιο, ενδεχόμενο ύπαρξης μιας κακοήθειας που εμφανίζεται με την μορφή έλκους. Η λήψη βιοψίας από το στομάχι, θα δείξει επίσης εάν συνυπάρχει λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Hel. pylori), που όπως είπαμε παραπάνω, είναι συχνότατα η αιτία εμφάνισης του έλκους. Ένας άλλος ταχύτερος τρόπος για να προσδιορισθεί εάν υπάρχουν αποικίες του ελικοβακτηριδίου στο στομάχι είναι η τοποθέτηση ενός η δύο μικρών ιστοτεμαχίων, που λαμβάνονται με την λαβίδα της βιοψίας κατά την γαστροσκόπηση, σε μια πλακέτα που περιέχει μια ειδική κίτρινη γέλη (τζέλ). Η εξέταση αυτή λέγεται CLO test και η αλλαγή χρώματος του τζέλ σε κόκκινο σηματοδοτεί την παρουσία του μικροβίου.
Φωτο. Έλκος στομάχου (η λευκωπή περιοχή) όπως φαίνεται στην γαστροσκόπηση
Φωτο. CLO test: όταν κοκκινίζει το τζέλ σημαίνει ότι στο στομάχι υπάρχει το μικρόβιο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
Μπορεί ένα έλκος να έχει επιπλοκές;
Βεβαίως. Αν π.χ. είναι βαθύ μπορεί να αιμορραγήσει. Αυτό ονομάζεται γαστρορραγία και αποτελεί λόγο επείγουσας προσέλευσης στο Νοσοκομείο. Ευτυχώς σήμερα, στα σύγχρονα ενδοσκοπικά τμήματα των Νοσοκομείων υπάρχει η δυνατότητα, ένας εξειδικευμένος γαστρεντερολόγος να σταματήσει άμεσα την αιμορραγία. Αυτό ονομάζεται ενδοσκοπική αιμόσταση. Μια άλλη επιπλοκή του έλκους είναι η διάτρηση του στομάχου. Αυτή η σπάνια επιπλοκή απαιτεί επείγουσα χειρουργική επέμβαση.
Ποια είναι η θεραπεία του έλκους του στομάχου;
Η αντιμετώπιση του έλκους βασίζεται σήμερα κυρίως σε φάρμακα. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα εξής:
- Φάρμακα που μειώνουν ή καταστέλλουν την έκκριση οξέων από το στομάχι: Τέτοια φάρμακα είναι οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων δηλαδή η ομεπραζόλη(Losec, penrazol),η λανσοπραζόλη(Laprazol), η ραμπεπραζόλη(Pariet) και η παντοπραζόλη(Zurcazol, Controloc). Επίσης οι αναστολείς των υποδοχέων Η2 της ισταμίνης όπως η σιμετιδίνη, η ρανιτιδίνη(Zantac) και η nizatidine.
- Αντιβιοτικά: Τα αντιβιοτικά έχουν στόχο να εξαλείψουν το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και δίνονται σε συνδυασμό με τα προηγούμενα. Χρησιμοποιούνται συνήθως 2 αντιβιοτικά για 2 εβδομάδες. Ωστόσο έχουν προταθεί και άλλα αντιβιωτικά σχήματα. Αντιβιοτικά, που μπορούν να εκριζώσουν το ελικοβακτηριδίο, είναι η αμοξυκιλλίνη η μετρονιδαζόλη, η κλαριθρομυκίνη, η τετρακυκλίνη και άλλα. Υπάρχουν συγκεκριμένοι συνδυασμοί αντιβιοτικών που φαίνεται ότι επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα. Η ριζική εξολόθρευση του μικροβίου (εκρίζωση), εφόσον υπάρχει, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την τελική θεραπεία του έλκους.
- Φάρμακα που καλύπτουν και προστατεύουν τη βλεννογόνο: Τέτοια φάρμακα είναι τα αντιόξινα, το βισμούθιο, η σουκραλφάτη και άλλα.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του έλκους έχει περιορισμένες ενδείξεις σήμερα, ιδίως μετά από την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην κατανόηση της παθογένειας της νόσου και στα φάρμακα που θεραπεύουν την ασθένεια. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να ενδείκνυται και σε περιπτώσεις που υποτροπιάζουν και δεν ανταποκρίνονται στις φαρμακευτικές θεραπείες ή σε περιπτώσεις επιπλοκών όπως μια ακατάσχετη αιμορραγία που δεν αντιμετωπίζεται ενδοσκοπικά, η στένωση του αυλού ή μια διάτρηση.
Τι δίαιτα πρέπει να ακολουθεί ένας ελκοπαθής;
Το έλκος είναι όπως αναφέραμε παραπάνω μια πληγή πάνω σε μια περιοχή έντονης φλεγμονής. Συνεπώς κάθε τι που είναι ερεθιστικό για μια πληγή πρέπει να αποφεύγεται. Τα μπαχαρικά, το αλκοόλ, το οινόπνευμα, το κάπνισμα, τα διαβρωτικά αεριούχα ποτά τύπου cola, πικάντικα φαγητά και ουσίες (π.χ. μουστάρδα) πρέπει να αποφεύγονται. Αντίθετα πρέπει να προτιμώνται βραστά και ψητά φαγητά.
