Τι είναι οι νεοπλασματικοί ή καρκινικοί δείκτες;
• Νεοπλασματικοί ή αλλοιώς καρκινικοί δείκτες είναι ουσίες που βρίσκονται στο αίμα,τα ούρα,τα κόπρανα, και άλλα σωματικά υγρά ή στους ιστούς κάποιων ασθενών με καρκίνο.
• Eίναι ουσίες που παράγονται από καρκινικά ή και από άλλα κύτταρα του σώματος, ως απόκριση του οργανισμού σε καρκινικές καταστάσεις αλλά μερικές φορές και σε ορισμένες καλοήθεις (μη καρκινικές) καταστάσεις.
• Συνήθως οι νεοπλασματικοί δείκτες είναι πρωτεΐνες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται ως δείκτες, συγκεκριμένα πρότυπα έκφρασης των γονιδίων αλλά ακόμη και αλλαγές στο DNA των κυττάρων κάποιων ιστών του σώματος.
• Οι καρκινικοί χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στη διάγνωση του καρκίνου, να ελέγξουν την ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία, ή να εντοπίσουν μια υποτροπή της νόσου.
• Ορισμένοι συνδέονται με έναν μόνο τύπο του καρκίνου, ενώ οι άλλοι συνδέονται με δύο ή περισσότερους τύπους.
• Περισσότερο από 20 νεοπλασματικοί δείκτες για διάφορους όγκους χρησιμοποιούνται σήμερα στην κλινική πράξη. Παρά το γεγονός ότι υψηλές τιμές ενός δείκτη μπορεί να υποδηλώνoυν την παρουσία καρκίνου, αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό για τη διάγνωση. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι μερικές φορές μη καρκινικές καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν αύξηση στα επίπεδα ορισμένων καρκινικών δεικτών. Για τον λόγο αυτό, οι καρκινικοί δείκτες συνδυάζονται πάντα με άλλες εξετάσεις π.χ. βιοψίες για τεθεί η διάγνωση του καρκίνου.
Πως χρησιμοποιούνται οι νεοπλασματικοί δείκτες στην κλινική πράξη;
• Αρχικά μπορεί να μετρηθούν πριν από τη θεραπεία του ασθενούς για να μπορέσουν οι γιατροί να σχεδιάσουν την κατάλληλη θεραπεία.
• Σε ορισμένους τύπους καρκίνου, τα επίπεδα των τμών ενός δείκτη αντανακλούν την έκταση της νόσου ή / και την πρόγνωση της πορείας της νόσου στον ασθενή.
• ΟΙ δείκτες μετρώνται περιοδικά κατά τη διάρκεια της θεραπείας του καρκίνου. Μια μείωση στην τιμή του δείκτη ή μια επιστροφή στο κανονικό επίπεδο του δείκτη μπορεί να υποδεικνύει ότι ο καρκίνος ανταποκρίνεται στη θεραπεία, ενώ καμία μεταβολή ή η αύξηση μπορεί να υποδεικνύει ότι ο καρκίνος δεν αποκρίνεται.
• Οι δείκτες μπορεί επίσης να μετρηθούν μετά τη θεραπεία για να ελεγχθεί τυχόν υποτροπή της νόσου.
Ποιοί δείκτες χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο σήμερα για τις κακοήθεις νεοπλασίες του πεπτικού συστήματος;
• Ο CEA ή αλλοιώς καρκινοεμβρυικό αντιγόνο για τον καρκίνο κυρίως του παχέος εντέρου. Μετράται στο αίμα του ασθενούς. Μπορεί όμως να βρέθεί επίσης αυξημένο και σε καρκίνους του πνεύμονα, του στομάχου, του παγκρέατος, του μαστού, της ουροδόχου κύστης του ήπατος και αλλού. ΠΡΟΣΟΧΗ όμως γιατί μπορεί να βρεθεί αυξημένο και σε καλοήθεις καταστάσεις όπως στο πεπτικό έλκος, στην παγκρεατίτιδα, στην κίρρωση, σε απόφραξη των χοληφόρων, εντέρου αλλά επίσης απλά και μόνο σε καπνιστές.
• Ο CA19-9 κυρίως για τον καρκίνο του παγκρέατος αλλά και τον καρκίνο της χοληδόχου κύστης, του χοληδόχου πόρου και του στομάχου. Μετράται και αυτός στο αίμα του ασθενούς.
• Η AFP ή αλλοιώς α-εμβρυική σφαιρίνη ή α-φετοπρωτείνη για τον καρκίνου του ήπατος.
ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Μη προβαίνετε χωρίς την συμβουλή γιατρού σε εξετάσεις για προσδιορισμό καρκινικών δεικτών. Μπορεί να είναι άσκοπες και να προκαλέσουν ανησυχία χωρίς λογο. Ο γιατρός σας θα σας συμβουλεύσει ΕΑΝ και ΠΟΤΕ πρέπει να υποβληθείτε σε τέτοιες εξετάσεις.
